คอลัมน์ กวนน้ำให้ใส ปตท. กับสมบัติของแผ่นดิน

ประเด็นที่เถียงกันอยู่ในเวลานี้ คือ ปตท.คืนสมบัติของแผ่นดินตามคำพิพากษาของศาลปกครองครบถ้วนแล้วหรือยัง? ท่อก๊าซในทะเลก็เป็นสมบัติของแผ่นดินที่ ปตท.จะต้องคืนมาด้วยหรือไม่?
1) ทำไมจึงมีสมบัติของแผ่นดินไปตกอยู่ในท้องของบริษัท ปตท. จำกัด (มหาชน) ?
เพราะแต่เดิม ปตท.เป็นหน่วยงานของรัฐ 100% จึงได้เคยใช้อำนาจรัฐกระทำการต่างๆ นานา เช่น เอาเงินแผ่นดินไปลงทุน เอาอำนาจรัฐไปเวนคืนที่ดินเอกชน รอนสิทธิเอกชน ทำโรงไฟฟ้า วางแนวท่อก๊าซ ฯลฯ
เมื่อรัฐบาลทักษิณให้ขายหุ้น ปตท.เข้าตลาดหลักทรัพย์ในปี 2544 จนกลายเป็น บริษัท ปตท.จำกัด (มหาชน) ปตท.ก็ไม่ใช่หน่วยงานของรัฐ 100% อีกต่อไป เพราะมีผู้ถือหุ้นเอกชนร่วมเป็นเจ้าของอยู่ด้วย จึงมีการทักท้วงมาตั้งแต่สมัยโน้นว่า บรรดาทรัพย์สินต่างๆ ที่ ปตท.เคยได้มาโดยอาศัยอำนาจรัฐ ตั้งแต่ก่อนจะแปรรูปไปเป็นบริษัทจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์ เช่น แนวท่อก๊าซที่ใช้อำนาจรัฐเวนคืนที่ดินเอกชนมาทำ เป็นต้น ควรจะถือว่าเป็น “สมบัติของแผ่นดิน” จะถ่ายโอนไปให้เป็นกรรมสิทธิ์ของผู้ถือหุ้นเอกชนได้อย่างไร
มีการฟ้องร้องไปยังศาลปกครอง กระทั่ง 14 ธ.ค.2550 ศาลปกครองสูงสุดมีคำพิพากษาให้ดำเนินการแยกกรรมสิทธิ์ที่ดินและระบบท่อส่งก๊าซออกมาเป็นของรัฐ เป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดิน และโอนกลับมาเป็นของแผ่นดิน โดยหลักการที่ศาลปกครองสูงสุดพิพากษาไว้ มีคำอธิบายเหตุผลชัดเจนอยู่ในตัว
“...ปตท. เปลี่ยนสภาพไปเป็นบริษัทมหาชนจำกัด คือ บมจ. ปตท. ซึ่งมีสถานะเป็นนิติบุคคลเอกชนแล้ว บมจ.ปตท. จึงไม่อาจมีอำนาจมหาชนของรัฐ รวมทั้งไม่อาจถือกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินของ ปตท. ที่ได้มาจากการใช้อำนาจมหาชนของรัฐอันเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดินแทนรัฐได้ จึงต้องโอนสาธารณสมบัติของแผ่นดินดังกล่าวกลับไปเป็นของรัฐ ดังนั้น คณะรัฐมนตรีจึงมีหน้าที่แยกสาธารณสมบัติของแผ่นดินดังกล่าวออก และโอนให้กระทรวงการคลังเป็นผู้ถือกรรมสิทธิ์แทนรัฐให้เสร็จสิ้นก่อนจดทะเบียนจัดตั้งบริษัท ตามบทบัญญัติในมาตรา 24 วรรคหนึ่ง แห่งพระราชบัญญัติทุนรัฐวิสาหกิจ พ.ศ. 2542”
พูดง่ายๆ ว่า อะไรที่ได้มาจากการใช้อำนาจรัฐหรืออำนาจมหาชน รัฐบาลก็จะต้องแยกออกมาก่อนที่จะขายหุ้นปตท.ให้เอกชน เมื่อรัฐบาลทักษิณไม่ดำเนินการตามนั้นตั้งแต่ต้น ศาลก็จึงพิพากษาให้ดำเนินการโดย “…ให้ผู้ถูกฟ้องคดีทั้งสี่ร่วมกันกระทำการแบ่งแยกทรัพย์สินในส่วนที่เป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดิน สิทธิการใช้ที่ดินเพื่อวางระบบการขนส่งปิโตรเลียมทางท่อ รวมทั้งแยกอำนาจและสิทธิในส่วนที่เป็นอำนาจมหาชนของรัฐออกจากอำนาจและสิทธิของผู้ถูกฟ้องคดีที่ 4 (ปตท)...”
2) หลังคำพิพากษา ปตท.มีการโอนทรัพย์สินอะไรกลับคืนไปแล้วบ้าง?

ได้แก่ ท่อส่งก๊าซและที่ดิน โครงการที่ได้มาจากการใช้อำนาจรัฐเวนคืนหรือรอนสิทธิเอกชน โครงการท่อส่งก๊าซระยอง–โรงไฟฟ้าบางปะกง–โรงไฟฟ้าพระนครใต้ (ท่อสายประธาน), โครงการท่อบางปะกง–วังน้อย, โครงการท่อจากชายแดนไทยพม่า–ราชบุรี, โครงการท่อราชบุรี–วังน้อย รวมมูลค่าประมาณ 16,000 ล้านบาท
3) ปตท.คืนสมบัติของแผ่นดินครบถ้วนตามคำพิพากษาของศาลปกครองในคดีดังกล่าวแล้วหรือยัง? ต้องคืนท่อก๊าซในทะเลด้วยหรือไม่? นี่คือประเด็นที่มีการยกขึ้นมาเถียงกันในวันนี้
ข้อควรระวังสำคัญ คือ อย่าได้เอาความต้องการ หรือความเห็นส่วนตัวมาอ้างว่าเป็นคำพิพากษาของศาล
“สมบัติของแผ่นดิน” ที่ ปตท.ต้องคืนตามคำพิพากษาของศาลปกครองนั้น อาจจะไม่ครอบคลุม “สมบัติของแผ่นดิน” ในทัศนะของเรา
พูดตามตรง โดยส่วนตัว ในฐานะประชาชนคนไทย ไม่ใช่ผู้ถือหุ้น ปตท. ก็ย่อมมีความต้องการจะตีความ “สมบัติของแผ่นดิน” ที่ ปตท.ควรจะต้องคืนให้ครอบคลุมมากที่สุด
ทั้งเห็นโดยสุจริตใจ และเห็นโดยความต้องการจะให้แผ่นดินได้ผลประโยชน์มากที่สุด
ตามความต้องการนี้ “สมบัติของแผ่นดิน” ควรจะครอบคลุมหมดทุกอย่าง ไม่ว่าจะเป็น 1) ระบบท่อก๊าซทั้งหมด ซึ่งมีความยาวกว่า 3,500 กิโลเมตร 2) ระบบท่อของโครงการไทย-มาเลเซีย มูลค่า 15,062 ล้านบาท 3) โรงแยกก๊าซธรรมชาติหน่วยที่ 1-4 คลังก๊าซแอลพีจี 6 แห่ง คลังสำรองผลิตภัณฑ์ คลังปิโตรเลียม 7 แห่ง คลังน้ำมัน 3 แห่ง คลังก๊าซ 1 แห่ง ท่าเทียบเรือ 7 แห่ง ฯลฯ ทั้งหมดน่าจะได้มาโดยอาศัยอำนาจรัฐบางส่วนทั้งนั้น ควรจะโอนกลับมาเป็นของหลวงเสียให้หมด มูลค่ารวมหลายแสนล้านบาท!
ลองจินตนาการต่อไปว่า หากโอนทรัพย์สินเล่านี้มาเป็นของแผ่นดินแล้ว ราคาหุ้น ปตท.ย่อมจะตกลง ถ้ารัฐบาลจะซื้อหุ้น ปตท.กลับมาเป็นของรัฐ ก็จัดการต่ออีกขั้นตอนหนึ่ง ซึ่งหากโอนทรัพย์สินเหล่านี้ออกมาแล้ว บมจ.ปตท.จะเหลือค่าอะไรอยู่อีกแค่ไหน ก็สุดแต่ใครจะประเมิน
นี่คือความต้องการ หรือความคิดเห็นโดยสุจริตใจของใครหลายๆ คน
แต่คำพิพากษาของศาลปกครองดังกล่าวนั้น ครอบคลุมถึงทรัพย์สินทั้งหมดที่กล่าวมานี้หรือไม่?
คำถามนี้ จะตอบเอาเองตามอำเภอใจ หรือยึดเอาความคิดเห็นส่วนตัวของเราไม่ได้
เกี่ยวกับเรื่องนี้ เคยมีผู้ร้องขอให้ศาลไต่สวนการคืนทรัพย์สินตามคำพิพากษา ปรากฏว่า วันที่ 3 มี.ค.2552 ศาลปกครองสูงสุดได้ยกคำร้อง โดยศาลได้พิจารณาว่า “หน่วยงานที่เกี่ยวข้องได้ดำเนินการตามคำพิพากษาเป็นที่เรียบร้อยแล้ว”
นอกจากนี้ ยังมีผู้ยื่นฟ้องต่อศาลปกครองด้วยว่า ปตท.คืนท่อก๊าซไม่ครบถ้วนตามคำพิพากษา และขอให้ศาลตัดสินให้ปตท.คืนท่อก๊าซในทะเลด้วย ปรากฏว่า วันที่ 2 พ.ย.2555 ศาลปกครองกลางไม่รับฟ้อง โดยมีคำวินิจฉัยเรื่องนี้ว่า ศาลปกครองสูงสุดได้เคยมีคำพิพากษาว่า ปตท.ได้ดำเนินการส่งมอบทรัพย์สินครบถ้วนเรียบร้อยแล้ว ขณะนี้ผู้ฟ้องยังยื่นอุทธรณ์ต่อศาลอยู่ ก็คอยฟังคำวินิจฉัยชี้ขาดจากศาล
พูดตรงไปตรงมา ถึงนาทีนี้ ศาลยังบอกว่า ปตท.คืนสมบัติของแผ่นดินตามคำพิพากษาในคดีนั้นครบถ้วนแล้ว เว้นแต่จะมีคำวินิจฉัยอุทธรณ์ออกมาเป็นอื่น
การที่ใครจะไปอ้างว่า ปตท.จะต้องโอนทรัพย์สินอันใดมาเป็นของแผ่นดินเพิ่มเติมอีก ไม่ว่าจะเป็นท่อก๊าซในทะเล หรือทรัพย์สินอื่นใด จึงเป็นการอ้างเอาโดยความเห็นส่วนตัวเป็นหลัก ไม่ใช่คำพิพากษาของศาล อาจจะถูกใจ แต่ไม่ถูกต้อง
หรือแม้อยากจะคิดว่าถูกต้อง ขณะนี้ก็ยังไม่มีคำพิพากษาของศาลยืนยันรับรอง
แม้จะมีเจตนาสุจริตต่อผลประโยชน์ส่วนรวมเพียงใด ก็ไม่พึงจะไปกล่าวอ้างหรือปลุกระดมทำนองนั้น
ลองคิดดู หากรัฐบาล หรือแม้แต่ผู้บริหารปตท. เกิดของขึ้น จัดการโอนทรัพย์สินทั้งหลาย รวมทั้งท่อก๊าซในทะเลให้เป็นของหลวงทั้งหมด โดยไม่สนใจว่าศาลเคยชี้ว่า ปตท.ได้ปฏิบัติตามคำพิพากษาไปแล้ว แบบนี้ก็คงไม่พ้นที่จะถูกผู้ถือหุ้นปตท.ฟ้องร้องดำเนินคดี เรียกค่าเสียหายบานตะไทอย่างแน่นอน แถมมีแววจะติดคุกด้วย เพราะเขาจะอ้างทันทีว่าศาลชี้ว่าคืนหมดแล้ว จะมาเอาทรัพย์สินไปโดยพลการได้อย่างไร
ทางที่ดีที่สุด คือ รอฟังคำวินิจฉัยอุทธรณ์คดีของศาลปกครอง
หากจะเคลื่อนไหวทางสังคม ก็ควรเป็นการให้ข้อมูลความรู้แก่สังคม โดยไม่บิดเบือนปลุกระดม สร้างแนวร่วม ผลักดันการเปลี่ยนแปลงผ่านกลไกการปฏิรูปที่มีอยู่ มิใช่ด่ากราดคนที่ไม่สนับสนุนความเห็นของตนเองว่าเป็นพวกขายชาติไปเสียหมด
http://www.naewna.com/politic/columnist/14109

กระทู้ฮอตในรอบ 7 วัน